Kościół Znalezienia Krzyża Świętego i Klasztor Bernardynów w Grodnie

Jednym z unikatowych zespołów sakralnych położonych w centrum miasta na wysokim wzgórzu jest klasztor oo. Bernardynów. Ostra iglica jej figurowej dzwonnicy, wznosząca się na wysokim prawym brzegu Niemna, jest dominantą zabytkowej części miasta i jest widoczna z każdego miejsca w okolicy. Dziś bernardyński kościół Znalezienia Krzyża Świętego jest najstarszą katolicką świątynią w Grodnie.

Kościół Znalezienia Krzyża Świętego jest najstarszym kościołem katolickim w Grodnie. Już w 1494 r. wielki książę litewski Aleksander podarował bernardynom działkę, na której zbudowali drewniany kościół i klasztor. Król Żygimont III w 1595 r. ufundował w Grodnie drugą murowaną świątynię – kościół klasztoru bernardynów. Kamień węgielny poświęcił w 1602 r. biskup wileński B. Wojna. Budowę zakończono w 1618 r., a 13 maja kościół konsekrował biskup wileński E. Wołowicz. Według legendy żołnierze, którzy wrócili do domu ze zwycięstwem, ofiarowali przede wszystkim na budowę cerkwi, a na pamiątkę tego wydarzenia każdy rycerz ofiarował talara, a kanclerz Wielkiego Księstwa Litewskiego Lew Sapieha ofiarował tysięcy talarów. W 1682 r. przebudowano budynek klasztoru. W 1686 r. pokryto dach kościoła, ołtarz św. Antoniego, kaplica św. Barbary i św. Kazimierz. W 1736 roku z inicjatywy Franciszka Baranowskiego 3 ołtarze kaplicy św. Michael. W tym samym czasie ołtarze św. Bonawentura, św. Onufrego, św. Petra z Alcantary. 21 stycznia 1858 r. w kościele bernardynów odbył się ślub słynnego grodzieńskiego pisarza E. Ożeszki.

Wnętrze kościoła zawiera unikatowe renesansowe kompozycje rzeźbiarskie oraz organy z XVII wieku. W niszach łukowego pasa na południowej ścianie nawy głównej przedstawiono 12 apostołów, na ścianie północnej 12 postaci historycznych Wielkiego Księstwa Litewskiego i Rzeczypospolitej. W 1863 r. klasztor został zlikwidowany, a kościół stał się kościołem parafialnym. A od 1990 r. w murach dawnego klasztoru mieści się Wyższe Katolickie Seminarium Duchowne.

Według jednej z miejskich legend klasztor i kościół bernardynów były połączone ze wszystkimi innymi kościołami w mieście. A najbardziej intrygująca była legenda o podziemnym przejściu, które bernardyni i mniszki bernardynki wykopali ze swoich klasztorów położonych na sąsiednich wzgórzach, by łączyć się ze sobą na miłosne randki.